สวัสดีครับ วันนี้มีเรื่องจะเล่าให้ฟังเล็กน้อยล่ะครับ..เป็นเรื่องที่ต้องบอกว่าค่อนข้างสะเทือนใจกับผมเหมือนกันครับ หมูกรอบ เป็นกระต่ายที่ค่อนข้างแข็งแรง ไม่ค่อยจะป่วยอะไรเท่าไหร่ นอกจากจะมีปัญหาฟันยาวบ้างในบ้างครั้ง
วันที่ผมเจอหมูกรอบครั้งแรกนั้นเป็นวันที่ 12 สค 51 ตรงกับวันแม่พอดีเลยครับ หมูกรอบมีปัญหาฟันยาว ก็ทำการตัดฟัน ให้ และ ก็มาตัดตกแต่งฟันเรื่อยๆ จนหลังๆ หมูกรอบก็หายจากปัญหาฟันยาว ก็ไม่ค่อยได้เจอหมูกรอบเท่าไหร่ มาเจอกันอีกทีก้ปัญหา มีฝีที่เท้า แต่พอกรีด ทำแผล กินยา หมูกรอบก็หาย เป็นปกติดี ... หมูกรอบแข็งแรงมาก
วันก่อนที่หมูกรอบไม่สบาย มีอาการซึม ตรวจร่างกายทุกอย่างค่อนข้างปกติดี เพียงแต่มีแก๊สเล็กน้อยที่บริเวณลำไส้ เลยเจาะเลือดตรวจร่างกาย เพื่อดูว่ามีปัญหาอะไรที่ผิดปกติที่แอบแฝงอยู่หรือเปล่า กลับไม่พบความผิดปกติอะไรเลย ก็ทำการรักษาเรื่องแก๊สที่ผิดปกติให้ โดยหวังว่า หมูกรอบ จะกลับมาแข็งแรงเหมือนเดิมในอีก 2-3 วัน
วันรุ่งขึ้นได้รับโทรศัพท์ว่าหมูกรอบอาการไม่ค่อยดี ไม่ค่อยยอมกลืนอาหารเลย และใบหูเย็นกว่าปกติ ทำให้รู้สึกว่าหมูกรอบต้องมีปัญหาที่ซ่อนอยู่ภายในแน่นอน จึงรีบเข้าไปที่โรงพยาบาล เพื่อหาสาเหตุว่าที่แท้จริงนั้นหมูกรอบเป็นอะไรกันแน่
ตอนที่เจอหมูกรอบวันนั้น ดูค่อนข้างอ่อนแรง ไม่ค่อยดื้อเลย จับท่าไหนอยู่ท่านั้น ลองวัดไข้ดูก็ไม่พบว่ามีไข้ ลองคลำท้องดู รู้สึกว่าเค้าปวดท้อง และเกร็งท้อง ฟังเสียงหัวใจ เต้นช้าและเบากว่าปกติ ฟังเสียงปอด ก็ผิดปกติไป ซึ่ง ตรงกันข้ามกับเมื่อวานโดยสิ้นเชิง จึงทำการตัดสินใจตรวจ อิเลคโตรไลท์ ในกระแสเลือด ขณะทำการเจาะเลือดนั้น พบว่าแรงดันเลือดต่ำมาก ทำให้เลือดไม่ค่อยไหลออกมาในหลอดเก็บเลือด และจากการตรวจพบว่า สมดุล ในกระแสเลือดนั้นผิดปกติ ค่อนข้างมาก โดยที่สำคัญ คือ มีความเป็น กรดในกระแสเลือดค่อนข้างสูงกว่าปกติ ค่า โซเดียม และ คลอไรด์ ต่ำ กว่าปกติ ค่า โพทัสเซี่ยมต่ำ และยังมีอื่นๆที่ผิดปกติอีก แต่ไม่รุนแรงเท่า ค่าต่างๆที่กล่าวไปในเบื้องต้น ซึ่งเป็นภาวะที่ค่อนข้างวิกฤต มากในขณะนั้น ต้องรีบทำการแก้ไขโดยด่วน
หลังจากเตรียมยาเสร็จเรียบร้อย กำลังจะนำเค้าขึ้นไปไว้ที่พัก หมูกรอบเกิดอาการหายใจลำบากขึ้นมาและเหมือนกำลังใกล้จะช็อค จึงรีบนำมาให้ออกซิเจนและช่วยชีวิต โดยทำการให้ยากระตุ้นหัวใจ และยาอื่นๆอีก เท่าที่ จะสามารถให้ได้ และช่วยหายใจ พร้อมทั้งกระตุ้นหัวใจ แต่อาการหมูกรอบ ดูจะแย่ลงเรื่อยๆ ไม่ตอบสนองต่อยาที่ให้ไป และสุดท้ายหมูกรอบ ก็ไม่ไหว จากไปอย่างสงบ ความรู้สึกตอนนั้นของผม มันเป็นความรู้สึกที่บอกไม่ถูก รู้สึกเสียใจ ปน กับความรู้สึกที่ว่า หมูกรอบเป็นอะไร ทำไมถึงเสียชีวิต ผมไม่สามารถ ตอบตัวเองได้
ผมเข้าใจถึงความสูญเสีย ไม่ว่าสัตว์ตัวนั้นจะเป็นอะไร กระต่าย หมา แมว หรือสัตว์อื่นๆ แต่ผมก็ไม่รู้จะปลอบใจเจ้าของยังไงดี ได้แต่ให้เจ้าของนั้นอยู่กับ หมูกรอบสักระยะหนึ่งก่อนที่จะเข้าไปพูดคุยและสุดท้าย เพื่อเป็นการไม่ให้หนึ่งชีวิต ต้องเสียเปล่า จึงทำการตัดสินใจร่วมกับพี่ติ๋ว ซึ่งเป็นเจ้าของกระต่าย เพื่อพิสูจน์หาสาเหตุการตาย เพื่อเป็นการป้องกันและเพื่อกระต่ายตัวอื่น บนโลกใบนี้ต่อไป
สิ่งที่เกิดขึ้นคือครั้งแรกหลังจากเปิดช่องท้องคือ พบมีเศษอาหารเล็กน้อยในช่องท้อง ซึ่งโดยปกติแล้วนั้นไม่ควรพบลักษณะ อย่างนี้ ในกระต่ายปกติ และ พบ ว่ามีก้อนขน ขนาดเล็กๆ น่าจะประมาณ ไม่เกิน 1 เซ็นติเมตร ( ในต่างประเทศ เค้าเรียกลักษณะนี้ว่า Hair pellet ) หลุดออกมาอุดตันลำไส้ และติดอยู่กับบริเวณ ลำไส้ส่วนที่แตก ออก และเศษอาหารที่ออกมานั้นเองทำให้เกิด ปัญหาช่องท้องอักเสบติดเชื้อ รวมถึงตับที่มีการเสียหายเป็นบางส่วนด้วย
อาการที่เกิดขึ้นนี้เป็นอาการที่พบได้น้อยและได้ค่อนข้างยากมาก แต่ก็มีอุบัติการเกิดขึ้นได้ในกระต่ายที่ขนยาวและแต่งตัวมากกว่าปกติเหมือนกัน คราวนี้มาดูถึงสาเหตุการเกิดกันดีกว่าครับ ว่าเกิดจากอะไร เพื่อจะได้ป้องกัน ไม่ให้เกิดกับกระต่ายตัวอื่นๆครับ
เราเรียกอาการอย่างนี้ว่า ก้อนขนอุดตันลำไส้ (Hair pellet obstruction) ซึ่ง อาการอย่างนี้ จะแตกต่างกับ โรคก้อนขนที่(Hair ball) เราพูดถึงการบ่อยๆนะครับ โดยโรคก้อนขน หรือ Hair ball นั้น ผมจะ พูดถึงในโอกาสต่อไปในครับ ปกติแล้วนั้นกระต่ายจะมีการแต่งตัวเพื่อเลียขนตัวเอง อยู่แล้วในธรรมชาติ และ ในกระต่ายที่ทานอาหารเยื่อใยสูงๆนั้น มักจะไม่ค่อยพบโรคก้อนขนเท่าไหร่ เพราะว่าจะมีการขับขนออกมา พร้อมกับอุจจาระ ที่เป็นอุจจาระในตอนกลางวัน คือเป็นก้อนกลม คล้ายลูกกลอนนั่นเอง ถ้าเราเอาอุจจาระมาบี้ ดู จะพบลักษณะ ของเศษหญ้า และเศษ ขน ปนกันไป และอย่างที่เราทราบกัน ว่ากระต่ายจะมีการกินอึ ที่เป็นพวงองุ่น กลับเข้าไปด้วย โดยการกินอึเข้าไปนี้ถูกควบคุมด้วยฮอร์โมน และ อื่นๆ ทีนี้ ถ้ากระต่ายตัวนั้น โชคร้าย ในขณะที่ทานอึพวงองุ่น กลับเข้าไป แต่เกิด ทานอึก้อนปกติที่เป็นอึปกติ แต่ข้างในมีขนอัดแน่นเข้าไปอยู่ กระเพาะอาหารกระต่ายสามารถ ย่อยอึพวงองุ่นได้ แต่ไม่สามารถย่อยก้อนอึ ที่เป็นก้อนขนที่อัดแน่นในรูปุจจาระได้ ก้อนอุจจาระขน ดังกล่าวก็จะเคลื่อนที่ไปตามทางเดินอาหารต่างๆ ตำแหน่งที่มักพบมีการอุดตัน บ่อยๆก็คือ รอยต่อระหว่่าง กระเพาะกับลำไส้ส่วนต้น ซึ่งเป็น ตำแห่นงที่ ลำไส้จะมีขนาดเล็ก และอีกตำแหน่งคือ ตำแหน่งรอยต่อ ระหว่าง ลำไส้เล็ก กับ รอยต่อ ของ ซีคั่ม (ลำไส้หมัก) และ ลำไส้ใหญ่ ซึ่งคล้ายจะเป็น สามแยก ที่ มีโอกาส ติดของสิ่งแปลกปลอมอื่นๆ ได้ง่ายเช่นกัน
การวินิจฉัยเป็นไปได้ค่อนข้างยากมาก นอกจากจะพบว่ามีการขยายใหญ่ของลำไส้ส่วนที่มีการอุดตัน และการรักษาทางยานั้นมักไม่ค่อยจะได้ผล จึงต้องทำการรักษาโดยการผ่าตัด และความเสี่ยงขณะวางยาสลบในกระต่ายที่อ่อนแอนั้นก็มีความเสี่ยงเช่นกัน
ดังนั้นการป้องกันโรคนี้สำคัญที่สุดครับ เราจะป้องกันอย่างไร? จุดประสงค์ของการป้องกันโรคนี้คือ ทำอย่างไรก็ได้ ให้ลดโอกาส การหลุดลอดของเส้นขนลงไปในทางเดินอาหาร และ ถ้าหลุดรอดลงไป ทำยังไง ให้เส้นขนออก มาจากลำไส้ได้ และเมื่อ ก้อนอุจจาระขน หลุดออกมาแล้วทำยังไงไม่ให้กินกลับเข้าไป ฟังดูง่ายๆ ไม่ยาก แต่ทราบมั้ยครับว่า นี่แหละครับที่ทำได้ยาก
เริ่มจากป้องกันไม่ให้ขนหลุดรอด ทำได้โดยการหมั่นแปลงขนบ่อยๆ ให้เส้นขนที่หมดอายุหลุดออกไปกับแปรง ไม่ใช่หลุดเข้าปากกระต่ายเมื่อกระต่ายแต่งตัวครับ อย่างที่สอง เมื่อขนนั้นหลุดรอดเข้าไปแล้ว ทำยังไงให้ ขนออกมาจากลำไส้ได้ ง่ายที่สุดและไม่ต้องพึ่งยาใดๆ เลยก็คือ ให้ทานอาหารที่มีเยื่อใยอาหารมากๆ เช่น หญ้าขนสด หญ้าแห้ง หรือ อาหารเม็ดที่มี เปอร์เซ็นต์ Fiber สูงๆ ซึ่งในปัจจุบันนั้นก็มีหลายยี่ห้อ ให้เลือกกัน อย่างที่ สาม คือเมื่ออึออกมาแล้วทำอย่างไรไม่ให้กินอึที่เป็นขนกลับเข่้าไป ส่วนใหญ่มักจะเป็นปัญหาตรงนี้แหละครับ เกิดได้โดยบางทีกระต่ายมีการแต่งตัวตามปกติ แต่มีอึที่เป็นก้อนขนติดอยู่ตามบริเวณก้น หรือ ขนรอบๆก้น กระต่ายก็อาจจะกินกลับเข้าไป โดยไม่ได้ตั้งใจ ทีนี้ก็จะเหมือนกับที่อธิบายไว้ข้างต้นครับ ว่าก้อนนี้อาจจะไปติดเข้าที่ใดที่หนึ่งในทางเดินอาหารครับ
ปล. ขอบคุณพี่ติ๋วที่ อนุญาต ให้พิสูจน์ หาสาเหตุการเสียชีวิตของหมูกรอบนะครับ .... หลับให้สบายนะหมูกรอบ
